Học tập trong bình thường mới: Tất yếu tận dụng công nghệ số
02 tháng 11 năm 2021
[Báo Vietnamnet] - Học trực tiếp trong bình thường mới cần thực hiện theo các từ khóa giảm rủi ro Covid-19 là công nghệ kết hợp với 5K theo nghĩa rộng cho hệ thống giáo dục các cấp.
Các tỉnh thành từng bước trở về bình thường mới. Chính sách tiêm chủng mở rộng cho người từ 17-12 tuổi đang bắt đầu triển khai mở ra viễn cảnh học sinh sẽ sớm trở lại trường học trực tiếp.
Trong 2 năm qua, đặc biệt gần như cả năm nay, học sinh, sinh viên phải ở nhà nhưng không dừng học vì thường xuyên học trực tuyến. Nhiều phụ huynh, học sinh và thậm chí những người làm giáo dục mọi cấp vẫn cho rằng học trực tuyến chỉ là một giải pháp tình thế ứng phó với khủng hoảng. Tuy vậy, Covid-19 vẫn còn hiện hữu. Kèm theo đó là sự phát triển như vũ bão của các thành tựu chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực, trong đó có giáo dục, và đặc biệt là xu hướng làm việc tại nhà của nhiều tập đoàn lớn cùng viễn cảnh các siêu đô thị như TP.HCM hay Hà Nội sẽ lại bị tắc nghẽn khi mọi người cùng đổ ra đường vào chung một khung giờ, khó đảm bảo nguyên tắc 5K.
Trong bối cảnh đó, cho dù đã phủ vắc xin với tỉ lệ cao thì học tập trong bình thường mới phải tận dụng các công nghệ số là điều tất yếu.
Hệ thống giáo dục cần đầu tư nhiều hơn cho cơ sở học liệu số để người học được tiếp cận trực tuyến. Ảnh: TTXVN
Công nghệ ở đây là học trực tiếp phải kết hợp với các công nghệ triển khai hỗ trợ giảng dạy từ các nền tảng trực tuyến và từ đó sẽ có khả năng giảm thiểu lưu lượng người học đến trường trong mọi thời điểm mà khả năng giao tiếp vẫn diễn ra bình thường. Như vậy, việc tuân thủ 5K mới khả thi khi người học có đủ không gian giữ khoảng cách lẫn nhau trong trường và trong xã hội.
Lớp học đảo ngược
Để làm được điều này, có 3 cấp độ học trực tiếp trong bình thường mới:
Cấp độ 1 là hoàn thiện mô hình học trực tiếp có sự hỗ trợ của các nền tảng giáo dục trực tuyến cho tất cả các bậc hệ.
Theo mô hình này, hệ thống giáo dục cần hoàn thiện và đầu tư nhiều hơn cho cơ sở học liệu số để người học được tiếp cận trực tuyến thay vì những tài liệu bản cứng, và từ đó tương tác giữa người học và người dạy sẽ được giao tiếp trên nền tảng web bổ sung (web-enhanced support). Như vậy, mặc dù toàn bộ chương trình đào tạo được học trực tiếp nhưng với sự hỗ trợ cơ sở học liệu trực tuyến có định hướng sẽ giảm thiểu thời gian đến lớp chính thức cho hầu hết tất cả các môn học.
Đặc biệt, học trực tiếp dưới sự hỗ trợ của các nền tảng trực tuyến nên ưu tiên cho học sinh tiểu học vì cấp học này đòi hỏi trang bị một kiến thức nền tảng ban đầu để đủ năng lực định hướng cho những khám phá kho tàng tri thức trong tương lai mà học tập trực tuyến khó lòng thay thế vì kỹ năng và nhận thức của người học chưa được định hình chắc chắn.
Cấp độ kế tiếp là học trong mô hình hybrid bao gồm kết hợp giữa trực tiếp và trực tuyến theo một tỉ lệ linh hoạt tùy theo các cấp học cụ thể và tỉ lệ dao động học trực tuyến có thể từ 20-50% cho điều kiện bình thường mới.
Các môn học cần phải thảo luận, tương tác hay thí nghiệm, hoặc các môn cho các cấp học cuối sẽ được ưu tiên học trực tiếp, còn các môn chủ yếu để truyền đạt tri thức cố định sẽ nên thiết kế cho học trực tuyến.
Cấp độ cao hơn là mô hình blended learning. Về nguyên tắc, đây cũng là kết hợp giữa trực tiếp và trực tuyến nhưng việc thiết kế chương trình tuân theo nguyên tắc lớp học đảo ngược.
Theo nguyên tắc này, người học thực sự đóng vai trò trung tâm vì phải học hoặc tiếp thu kiến thức một cách chủ động trước khi đến lớp trên nền tảng trực tuyến, sau đó sẽ học trực tiếp qua thảo luận tương tác và đúc kết với người dạy.
Người học sẽ học trực tuyến qua các cơ sở học liệu số được thiết kế phù hợp với chương trình học bằng các video ngắn, các podcast, các tình huống và làm bài tập cá nhân hay nhóm. Sau đó, khi học trực tiếp trên lớp thì các chủ đề bài học chủ yếu được thảo luận, tương tác, tóm tắt hiệu quả của người dạy.
Đặc biệt, mô hình theo cơ chế lớp học đảo ngược sẽ thực sự xem người học là chủ thể sáng tạo và như vậy sẽ thúc đẩy tiềm năng đổi mới sáng tạo từ cá nhân và tinh thần làm việc đồng đội tạo nền tảng thúc đẩy khả năng đổi mới sáng tạo cấp quốc gia về dài hạn.
Thúc đẩy đổi mới sáng tạo
Để triển khai học tập trực tiếp và trực tuyến theo 3 cấp độ trên, hệ thống giáo dục phải đầu tư kho học liệu số không chỉ cho cả hệ thống mà cho tất cả các cơ sở giáo dục ở tất cả các cấp học. Bên cạnh đó, trong từng cơ sở giáo dục phải đầu tư bài bản các nền tảng e-learning thân thiện với người học và được tiện dụng hiệu quả đối với người dạy.
Việc đầu tư thiết kế chương trình theo mô hình lớp học đảo ngược phải có chuẩn đầu ra đo lường được và có công nghệ đánh giá chuẩn đầu ra tích lũy của người học ở mọi thời điểm của môn học và chương trình một cách bài bản theo tiếp cận trực tuyến.
Học tập trong bình thường mới không nhất thiết phải học trực tiếp bình thường theo cơ chế truyền thống 100% thời gian như trước đây mà đòi hỏi hệ thống giáo dục phải có một tiếp cận học mới theo các nền tảng công nghệ giáo dục như web-enhanced support, hybrid, hay blended.
Tiếp cận học tập với sự hỗ trợ của nền tảng công nghệ này sẽ nâng cao tính khả thi cho người học tuân thủ 5K khi có nhiều không gian hơn tại trường lớp do giảm khối lượng người học trực tiếp. Đồng thời, khi giảm thời gian học trực tiếp sẽ giảm tải khối lượng người lưu thông trên đường phố trong cùng một khung giờ cao điểm.
Đặc biệt, mô hình này sẽ giúp người học và người dạy không còn bị sốc phải chuyển sang học hoàn toàn online khi bất ngờ ứng phó với bệnh đặc hữu Covid-19 có thể tái bùng phát khi cấp độ dịch lên đến mức độ cam hoặc đỏ theo nghị quyết 128.
Và điều quan trọng, học trực tiếp theo tiếp cận công nghệ nền tảng số sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo của cá nhân người học nói riêng và của quốc gia nói chung xét theo dài hạn.
Nguồn: GS. Nguyễn Trọng Hoài (Trường Đại học Kinh tế TP.HCM)
Chia sẻ